Noktalar, virgüller ve iki tırnak işaretleri olmadan yazılmış bir metin düşünün. Bu metinleri okumanın ne kadar zor olabileceğini tahmin edebilirsiniz. Bir akademik çalışmada belirsiz cümlelerin kullanılması yazarın kolayca yanlış anlaşılmasına yol açabilir, hatta vermek istediği mesajın tamamen dışında bazen tam tersi bir anlam kazanmasına neden olabilir. Noktalama işaretleri, temel olarak cümlelerdeki olası anlam kargaşalarını engellemek amacıyla kullanılmaktadır. Bir cümlede sadece virgülün kaldırılmasının bile son derece dramatik sonuçlara yol açabileceğini unutmayın.

Virgül kullanımındaki hatanın yol açtığı anlam kaymasını gösteren en yaygın örneklerden birisi olan aşağıdaki ve resimde yer alan cümleleri  dikkatli bir şekilde inceleyin ve anlamdaki dramatik değişikliğe dikkat edin:

• Let’s eat, kids.

• Let’s eat kids.

Bu tip dramatik anlam kaymalarını engellemek için bir proofreader veya editörün İngilizce metin düzenleme sırasında en fazla odaklandıkları hususlardan birisi hiç şüphesiz noktalama işaretlerinin doğru kullanılıp kullanılmadığıdır. Yazılarda, özellikle akademik çalışmalarda, noktalama işaretlerinin doğru kullanımı tahmin edilenden daha kritik öneme haizdir. İngilizce yazımda, noktalama işaretlerinin kullanımı bir birbirine çok benzediğinden dolayı ilgili kuralın çok iyi bilinmemesi durumunda bu işaretler yanlışlıkla birbirilerinin yerine kullanılabilmekte, bu da kimi anlam kaymalarına yol açabilmektedir.

Bu yazıda, Best Edit & Proof proofreader ve editörlerinin akademik çalışmalarla yaptıkları editing ve proofreading düzenleme sürecinde tespit ettikleri noktalama işaretleriyle ilgili en yaygın yapılan hatalardan beşini örnekleriyle beraber tartışmaktadır.

1- İki Nokta Üst Üste (Colon [:]) ve Noktalı Virgül (Semicolon [;]) Kullanım Hataları

Nokta ve virgülün farklı kombinasyonlarından oluşan iki nokta üst üste (colon [:]) ve noktalı virgül (semicolon [;]), birbirilerine çok benzemeleri nedeniyle en çok karıştırılan noktalama işaretleridir. Hemen belirtelim bu noktalama işaretlerinin kullanımında yazınızda benimsediğiniz İngilizce varyantın (Amerikan İngilizcesi ya da İngiliz İngilizcesi) mutlaka dikkate alınması gerekmektedir.

İngilizce dilinin bazı inceliklerinin dışında, iki nokta üst üste işareti, genel olarak bir öğeler listesi, bir açıklama ya da bir alıntıya yer vermeden hemen önce kullanılmaktadır ve çoğunlukla tam bir cümlenin hemen arkasında yer alır. Noktalı virgül ise, ikinci cümlenin ilk cümleyi açıkladığı iki bağımsız tümcenin (independent clause) olduğu durumlarda bu iki tümceyi birbirine bağlama işlevine sahiptir. Bu konudaki en yaygın hatalardan birisinin, öğeler listesi verilmeden önce iki nokta yerine noktalı virgül kullanılmasının olduğu görülmektedir. Durum, aşağıdaki örneklerle daha iyi anlaşılacaktır.

• Jane bought these items; grocery and stationery. (Yanlış)

Noktalı virgülün örnekteki gibi kullanımı hatalıdır, çünkü noktalı virgülden sonra yer alan ifade bağımsız bir tümce (independent clause) değildir. Oysa doğru kullanım aşağıdaki gibi iki nokta üst üste işaretinin kullanıldığı şekilde olmalıdır:

• Jane bought these items: grocery and stationery. (Doğru)

2- İki Nokta Üst Üste (Colon [:]) İşaretinden Sonraki Kelimelerin Büyük veya Küçük Harfle Yazımı

Yazarların en çok zorlandıkları hususlardan birisi iki nokta üst üste (colon) işaretini takip eden kelimenin büyük harfle mi küçük harfle mi yazılacağı sorunudur.  İngilizcede pek çok şeyde olduğu gibi, iki nokta üst üste işaretinden sonraki kelimelerin büyük harfle başlayıp başlamayacağı hususu karmaşık bir konudur ve özellikle akademik yazılarda dikkat edilmediği için en yaygın yapılan hatalardan birisidir. Ancak hemen belirtelim ki bu konuda evrensel bir kural yoktur ve ne şekilde kullanılacağı, ağırlıklı olarak benimsenen atıf stili ile ilgilidir.  Örneğin APA stiline göre, iki nokta üst üste işaretinden sonraki ilk kelime, devam eden cümlenin tam bir cümle olması durumunda ilk kelimenin büyük harfle yazılması gerekmektedir.

İki nokta üst üste (colon) kullanımı, ayrıca tercih edilen İngilizce varyanta göre de değişebilmektedir. Örneğin İngiliz İngilizcesinde, iki nokta üst üste (colon) işaretinden sonraki kelimenin ilk harfi yalnızca özel isim veya kısaltma ise büyük harfle yazılmalıdır. Oysa Amerikan İngilizcesinde, iki nokta üst üste işaretinden sonraki ilk kelime, müteakip cümle eğer tam bir cümle ise bazı durumlarda büyük harfle yazılması gerekmektedir.

Aşağıda iki nokta üst üste (colon) işaretinin kullanımıyla ilgili bazı temel kuralları bulabilirsiniz:

• İki nokta üst üste işareti (colon) eğer bir öğeler listesini içeriyorsa, listede yer alan kelimeler, ilk kelime dahil, özel bir isim olmadığı sürece kendisinden sonra gelen ilk sözcük büyük harfle yazılmaz.

• İki nokta üst üste işareti (colon), kendisinden önce gelen tümceyi açıklamak ya da ona bir bilgi eklemek için kullanılan bir ifade veya tamamlanmamış bir tümcecik ise özel bir isim olmadığı sürece iki nokta üst üste (colon) işaretinden sonraki ilk sözcük büyük harfle yazılmaz.

• İki nokta üst üste işaretinden (colon) sonra tam bir tümce yer aldığında, bazı stil kılavuzlarına göre iki nokta üst üste işaretinden sonraki ilk sözcük büyük harfle yazılabilir.  Bunun için kullandığınız stil kılavuzunu inceleyip ona göre karar vermeniz gerekmektedir.

3- Tek Tırnak (‘ ’) ve Çift Tırnak (" ") İşaretinin Kullanımı

Tırnak işaretlerinin kullanılması, muhtemelen tüm noktalama işaretleri arasında en tartışmalı olanı ve en fazla kafa karışıklığına yol açanıdır. Özellikle farklı dillerin bu konudaki yaklaşımları farklı olduğundan dolayı ana dili İngilizce olmayan akademisyenler arasında bu kuralı doğru bir şekilde kullanan yazar neredeyse yok denecek kadar azdır. Hatta şunu açıkça söyleyelim ki ana dili İngilizce olan pek çok akademisyenin de bu konuda çok hata yaptıkları görülmektedir. Tek tırnak veya çift tırnak işaretinin kullanımında temel belirleyici, büyük ölçüde metninizde tercih edilen İngilizce varyanttır. Amerikan İngilizcesi, tırnak işaretlerinin gerekli olabileceği tüm durumlarda çift tırnak işaretini (double quotation marks) tercih ederken, İngiliz İngilizcesi tek tırnak işaretini (single quotation marks) tercih etmektedir. Bu nedenle yazar, her iki simgenin de doğru şekilde kullanılabilmesi için öncelikle hangi İngilizce varyantını tercih edeceğine karar vermeli ve sonra metinde bu tercihe göre tek tırnak ya da çift tırnak işaretini kullanmalıdır.

Ancak alıntı içerisinde bir başka alıntının yer alması durumunda kuralda küçük bir farklılık söz konusu olmaktadır. Amerikan İngilizcesinde, tek tırnak işareti başka bir ifade içinde geçen alıntılar için kullanılmakta iken normal alıntılar için çift tırnak işareti kullanılmaktadır. Ayrıca Amerikan İngilizcesine göre, noktalama işaretleri tırnak içerisinde kullanılmalıdır.

İngiliz İngilizcesinde ise kural tam tersidir. Normal alıntılar tek tırnak işareti içine alınırken, alıntı içinde yer alan diğer alıntılar tek tırnak işareti içinde çift tırnak işareti ile yapılmaktadır. Ayrıca İngiliz İngilizcesinde noktalama işaretleri, tırnak işaretlerinin içine değil dışına konmalıdır. Aşağıdaki örneklerde kullanım farklılıklarını inceleyebilirsiniz.

• Amerikan İngilizcesi: He said softly, “I have a headache.”

• İngiliz İngilizcesi: He said softly, ‘I have a headache’.

• Amerikan İngilizcesi: Many dream images were characterized as “raw,” “powerful,” and “evocative.”

• İngiliz İngilizcesi: Many dream images were characterized as ‘raw’, ‘powerful’, and ‘evocative’.

Görüldüğü gibi Amerikan İngilizcesinde noktalama işareti tırnak işaretinin içine konulmuşken, İngiliz İngilizcesinde ise tıpkı Türkçede olduğu gibi tırnak işaretinin dışına konulmuştur.

• Amerikan İngilizcesi: Some participants were skeptical about the process: “I don’t put any stock in these ‘dream diaries’ you mentioned.”

• İngiliz İngilizcesi: Some participants were skeptical about the process: ‘I don’t put any stock in these ‘‘dream diaries’’ you mentioned’.

Görüldüğü gibi Amerikan İngilizcesinde alıntının kendisi çift tırnak işareti içerisinde gösterilmişken, alıntı içinde yapılan diğer alıntı tek tırnak ile gösterilmiştir. Oysa, İngiliz İngilizcesinde tam tersine esas alıntı tek tırnak ile gösterilmişken, alıntı içindeki diğer alıntı ise çift tırnak ile gösterilmiştir.

4- Tire (-) ve Uzun Tire (–) Kullanım Hataları (Hyphen vs. En Dash)

İlk bakışta bu iki noktalama işareti aynı gibi görünse de dikkatli bakıldığında farklı oldukları ve farklı uzunluklara sahip oldukları anlaşılmaktadır. Tire (hyphen [-], uzun tirelerden (en dash [–]) daha kısa bir çizgidir. Farklılık, sadece sembolleri olan çizgilerin uzunluklarında değildir. Aynı zamanda kullanım işlevlerinde de farklılıklar bulunmaktadır ve bu nedenle birbirlerinin yerine kullanılamazlar.  

Tireler, ilgili sözcükleri birleştirirken (örn. dog-friendly hotel), uzun tireler aralıkları (ör. pp. 28–35) belirtmek için kullanılır. Bu iki işaret, yazar ve akademisyenlerin en yaygın yaptıkları yazım hatalarından birisidir ve sayılar, günler ve aylar arasına tire mi uzun tire mi getirilmesi konusunda genellikle hataya düşmektedirler. Aşağıda tire ve uzun tirenin doğru ve yanlış örneklerini görebilirsiniz.

• 95% CI= 0.5234-1.7232; Monday-Friday­ (Yanlış)

• 95% CI = 0.5234 – 1.7232; Monday – Friday (Doğru)

Metninize kısa çizgi eklemek için Ctrl tuşunu basılı tutup klavye sayı tuş takımındaki eksi tuşuna basın. Microsoft Word'de, aralıkta gösterilen öğeler arasına boşluklar eklendiğinde, kısa tire otomatik olarak uzun tireye dönüşecektir.

5- Virgül (,) ve Noktalı Virgül (;) Kullanımına İlişkin Hatalar

Akademik yazımda yaygın olarak yapılan bir diğer noktalama hatası, virgül ve noktalı virgülün kullanımıdır. Virgül, bir listedeki öğeleri ayırma işlevine sahip olsa da iki bağımsız cümleyi birbirinden ayırma gibi bir fonksiyon yüklenmemektedir. Örneğin:

• Smith had never ridden on the back of a camel, he tried out of curiosity. (Yanlış)

Bu örnekte görüldüğü gibi virgül kullanımı yanlıştır ve virgül yerine noktalı virgül kullanılması gerekmektedir. Çünkü her iki cümle de bağımsız cümledir ve ikinci cümle, birinci cümleyi açıklama işlevini üstlenmiştir.

• Smith had never ridden on the back of a camel; he tried out of curiosity. (Doğru)

Ancak virgülden sonra bir bağlacın (conjunction) kullanılması durumunda virgülün kullanılmasında bir sakınca bulunmamaktadır ve aşağıdaki örnekte görüldüğü gibi noktalı virgül kullanılmasına gerek yoktur.

• Smith had never ridden on the back of a camel, so he tried out of curiosity. (Doğru)

Hemen belirtelim ki noktalama işaretlerinin kullanımı çoğunlukla metnin İngiliz veya Amerikan İngilizcesi ile yazıp yazılmayacağı konusundaki tercihe göre farklılık göstermektedir. Bu nedenle, siparişinizi oluştururken hangi İngilizce varyantı tercih ettiğinizi belirtmeniz editörünüzün işini kolaylaştıracaktır ve noktalama işaretlerinde metin boyunca tutarlı bir denetimin yapılmasına katkı sağlayacaktır.

Noktalama hatalarından arındırılmış bir metin için bizimle iletişim kurun!

Best Edit & Proof’un deneyimli editör ve uzman redaktörleri, çalışmanızı en uygun akademik ton ve üslupla denetleme ve düzeltmeyi amaçlamakta ve araştırma ya da makalenizin yayına kabul edilme şansını artırmayı hedeflemektedirler. Çeşitli disiplinler altında kategorize edilmiş çeşitli alanlarda İngilizce metin düzeltme ve redaksiyon hizmetleri sunmaktayız. Kapsamlı bilgi ve uzmanlığımızla, çalışmanız için en doğru tonu ve stili bulmanıza yardımcı olacağız.

Çalışmalarınızın gerekli formatta biçimlendirilmesine, deneyimli proofreader ve editörlerimizin APA, MLA veya Chicago/Turabian gibi stillerde ya da ilgili yönergelerde açıklandığı gibi yazılarınızı biçimlendirmelerine ve doğru formatı belirlemelerine ihtiyacınız varsa, hemen bizimle iletişime geçin. Best Edit & Proof'ta, proofreader ve editörlerimiz her tür akademik makaleyi özenli bir şekilde düzenlemekte ve gerekli formata dönüştürmektedir. Makalenizi yayınlayacağınız derginin yayın rehberini bizimle paylaşmanız yeterli. Gerisini editörlerimiz halledecek ve çalışmanızı yayına hazır bir şekilde size sunacaklardır. Kullanıcı dostu web sitemiz ve oldukça basitleştirilmiş sipariş ara yüzümüz aracılığıyla çalışmanızı hemen bizimle paylaşabilirsiniz.

Deneyimli proofreader, editör ve İngilizce dil uzmanlarımızın çalışmanızın İngilizce akademik tonunun ve tarzının iyileştirilmesi için projeniz üzerinde çalışmasını istiyorsanız, web sayfamızın Fiyat Teklifi Al linkini tıklayarak siparişinizi oluşturabilirsiniz. Takibi oldukça kolay! İngilizce makalenizi ya da çalışmanızı göndermek ve işlemi tamamlamak yalnızca birkaç dakika sürmektedir. Sürecin nasıl işlediğini görmek için buraya tıklayın.

İngilizce metin düzeltme ve redaksiyon hizmeti için desteğe ihtiyacınız varsa, bizimle iletişime geçin. Ayrıca doğrudan destek almak için bize e-posta gönderebilir veya web sayfamızda yer alan 7/24 canlı destek modülünü kullanabilirsiniz.

İngilizce editing ve proofreading hizmetleriyle ilgili güncel bilgi ve haberlere ulaşmak için Twitter, LinkedIn,  Facebook, Instagram, ve Medium hesaplarımızı takip edebilirsiniz.

Diğer makaleleri okumak için tıklayınız.

‘‘Yayınların izinsiz ya da usulüne uygun atıf yapılmaksızın kullanılması ya da kopyalanması telif hakları ihlali anlamına gelmektedir. Makaleyi, link vermek suretiyle paylaşabilirsiniz.’'